καθέλκυση

Το σύνολο των εργασιών με τις οποίες το πλοίο μεταφέρεται από τη ναυπηγική κλίνη στο νερό. Το σκάφος δεν μετακινείται απευθείας πάνω στην κλίνη. Ανάμεσα σε αυτήν και στο σκάφος παρεμβάλλεται το λίκνο, ένα είδος μεγάλου έλκηθρου, του οποίου οι ολισθητήρες, που αποτελούνται από δύο μεγάλα παράλληλα δοκάρια, τους ολκούς (βάζια), γλιστρούν επάνω στην κλίνη. Η κύρια προπαρασκευαστική εργασία της κ. είναι η μεταφορά στο λίκνο του βάρους του πλοίου, το οποίο έως το τέλος της ναυπήγησης στηρίζεται στα υπόβαθρα της καρίνας (χαμηλότερα στηρίγματα του σκάφους πάνω στην κλίνη) και πάνω στα ερείσματα (πλευρικά στηρίγματα). Το λίκνο, που στηρίζει και περιβάλλει την καρίνα στα 8/10 του μήκους της, ακουμπά με τα βάζια στο κεκλιμένο επίπεδο της κλίνης, που είναι αλειμμένο με ένα λιπαντικό μείγμα, για να διευκολύνει την ολίσθηση της μάζας που πρέπει να καθελκυστεί. Η μεταφορά του βάρους γίνεται με την ανύψωση του πλοίου (με τη βοήθεια σφηνών και άλλων μηχανικών μέσων). Μόνο ύστερα από τη διαδικασία αυτή το σύνολο πλοίο-κλίνη είναι έτοιμο να γλιστρήσει στο νερό. Για να υπερνικηθεί η τριβή εκκίνησης, μπορεί να χρειαστεί να δοθεί μια αρχική ώθηση με βαρούλκα και με σύστημα μοχλών και τροχαλιών. Στην κ. –η οποία εξαιτίας της κατεύθυνσης που έχει συνήθως η κλίνη γίνεται τις περισσότερες φορές κάθετα προς την ακτή– διακρίνονται τέσσερις φάσεις, που διαδέχονται η μία την άλλη χωρίς διακοπή: παράλληλη ολίσθηση στην ξηρά, κατά την οποία το σύνολο πλοίο-λίκνο ολισθαίνει, με τους ολκούς πάντοτε κολλημένους στην κλίνη, υπό την επίδραση μόνο της συνιστώσας του βάρους· παράλληλη ολίσθηση στο νερό· ολίσθηση, που συνοδεύεται από μια στροφή των άκρων του πλοίου και οφείλεται στην αύξηση της άνωσης. Το βυθισμένο τμήμα του πλοίου αρχίζει πράγματι να ανυψώνεται, τα βάζια που βρίσκονται μπροστά απομακρύνονται σιγά-σιγά από το επίπεδο ολίσθησης και η κίνηση, η οποία τείνει να φέρει τον διαμήκη άξονα του πλοίου σε οριζόντια θέση, συνεχίζεται, ωσότου η άνωση εξισωθεί με το βάρος του πλοίου, οπότε το λίκνο ελευθερώνεται εντελώς από την κλίνη· το σύστημα πλοίο-λίκνο εξακολουθεί να επιπλέει, ωσότου εξαλειφθεί η κινητική ενέργεια που είχε αποκτήσει κατά τη διάρκεια της καθοδικής κίνησης. Όταν η κ. ολοκληρωθεί, λύνονται τα δεσμά που κρατούσαν ενωμένα το σκάφος με το λίκνο και το τελευταίο καταβυθίζεται για να ανελκυστεί αργότερα. Το λίκνο σε δύο διαφορετικές στοές του πρωραίου τμήματος ενός μεγάλου πλοίου: Α) σκαριά· Β) σύριγγες· Γ) η επιφάνεια πάνω στην οποία γλιστρά το λίκνο· Δ) πλευρικό σανίδωμα για να συγκρατούνται τα βάζια· Ε) βάζια· Ζ) κολόνες των μόρσων? Η) ζωστήρας ανύψωσης του πλοίου· Θ) πάνω άκρο των μόρσων· I) μόρσα· Κ) δεσμοί του λίκνου· Λ) χαλύβδινα ραβδιά που συνδέουν το βάζι. Στιγμιότυπο από την καθέλκυση πυραυλακάτου (φωτ. ΑΠΕ).

* * *

η

η καταβίβαση πλοίου στη θάλασσα, το τράβηγμα ενός νέου ή επισκευασμένου πλοίου από τις εσχάρες τού ναυπηγείου προς τη θάλασσα.

[ΕΤΥΜΟΛ. < καθελκύω. Η λ., στον λόγιο τ. καθέλκυσις, μαρτυρείται από το 1889 στην εφημερίδα Ακρόπολις].